sobota, 11 stycznia 2014

#1480 - Szyłak i inni..

18 grudnia minionego roku gościem Poznańskiej Dyskusyjnej Akademii Komiksu był profesor Jerzy Szyłak, który wygłosił wykład pod tytułem "Problemy z terminem powieść graficzna". Niestety, nie mogłem wówczas pójść do Biblioteki Uniwersyteckiej, gdyż (parafrazując delikatnie Larkina) praca, ten ciężki cień płaza siedział mi na głowie. Dlatego tym bardziej ucieszył mnie nagranie z tego spotkania, które przygotował Filip Bąk w ramach audycji „Prosto z kadru”.

Przy okazji pomyślałem sobie, że przygotuję poniższą listę książek i magazynów „o komiksie”, które zostały wydane w ubiegłym roku. Może się komuś przyda.


1) Bart Beaty, „Komiks kontra sztuka”, tłum. Marek Cieślik i Aneta Kaczmarek, Timof i cisi wspólnicy, Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „Pozornie relacja między komiksem a sztuką wysoką niegdyś wydawała się prosta – paski i zeszyty komiksowe mogły stanowić źródło inspiracji, ale nigdy nie postrzegano ich jako dzieło sztuki w pełnym tego słowa znaczeniu. Mimo że ten tradycyjny podział powoli odchodzi do lamusa, światy komiksu i sztuki wciąż zajmują dwie zupełnie odmienne przestrzenie społeczne.

Komiks kontra sztuka poddaje analizie relację między komiksem i najwyższej rangi instytucjami kulturalnymi, włączając w to muzea, domy aukcyjne oraz prasę o sztuce. Analiza Barta Beaty’ego skupia się na dwóch pytaniach: dlaczego przez niemal cały wiek XX komiksy były wykluczane z kręgu zainteresowań historii sztuki oraz, co to znaczy, że produkcja komiksów jest teraz ściślej związana ze światem sztuki. Po raz pierwszy, postrzegając te relacje poprzez pryzmat socjologii kultury, Beaty prezentuje zupełnie nowatorskie podejście do formy sztuki, jaką jest komiks”.

2) Joseph Campbell, „Potęga mitu”, tłum. Ireneusz Kania, Znak, wyd. II, Kraków 2013.

Opis wydawcy: „«Kiedy nasz najmłodszy syn obejrzał Gwiezdne wojny dwunasty albo trzynasty raz z rzędu, spytałem go: Dlaczego oglądasz je tak często? A on mi na to: Z tego samego powodu, dla którego ty przez całe życie czytasz w kółko Stary Testament. Znalazł się w świecie nowego mitu». Kultowa już Potęga mitu jest zapisem rozmów Josepha Campbella z dziennikarzem Billem Moyersem, zainspirowanych przez Jacqueline Kennedy Onassis, ówczesną redaktorkę wydawnictwa Doubleday. Rancza, na którym spotykali się autorzy, użyczył im sam George Lucas.

Joseph Campbell – wybitny antropolog i religioznawca – porównuje mity różnych kultur, w których poruszane są wielkie tematy ludzkości: życie, zdolność do ofiary, miłość, bohaterstwo, pragnienie wieczności… Jednocześnie podkreśla, że mitologia odgrywa w życiu współczesnego zachodniego człowieka niewielką rolę, co powoduje, że nie potrafi on żyć w zgodzie ze społeczeństwem, naturą i przede wszystkim z samym sobą.

Campbell twierdzi, że mitologia Zachodu opiera się na światopoglądzie z pierwszego tysiąclecia przed naszą erą, który nie zgadza się ze współczesnym wyobrażeniem o wszechświecie. Dodaje też, że długo będziemy musieli czekać na nową mitologię, bo wszystko zmienia się zbyt szybko, żeby można było to zmitologizować. Campbell wierzy jednak, że nowa mitologia powstanie. Ale czy wspólna mitologia mieszkańców całej planety jest możliwa?”.

Na stronie wydawcy można przeczytać fragment książki tu: klik! klik!

3) Henryk Jerzy Chmielewski, „Tarabanie w Barbakanie”, Prószyński i S-ka, Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „Autobiografia Papcia Chmiela, twórcy komiksowej serii przygód Tytusa, Romka i A’Tomka. Papcio Chmiel nareszcie dowcipnie i ironicznie o sobie samym. «Autobiochichichiczne rewelacje» – jak sam określa je autor – to odmalowana na tle życia przedwojennej i wojennej Warszawy opowieść o dzieciństwie i młodości nestora polskiego komiksu. Na kolejnych księgach przygód Tytusa, Romka i A’Tomka wychowują się już następne pokolenia. Ale dopiero teraz Henryk Chmielewski opowie o długiej i krętej drodze do kariery rysownika. W końcu o mało nie zostałby elektrykiem! Jak sam mówi: «Cud, że się tak nie stało. Do prezydenta od elektryka – krótka droga pomyka»”.

4) Anne Goscinny, „Tato”, tłum. Magdalena Talar, Znak, Kraków 2013.

Opis wydawcy: „Twórca Mikołajka oczami ukochanej córki. Anne Goscinny opowiada wzruszającą historię ojca, który jednocześnie jest i go nie ma – odszedł, ale żyje w świecie swoich postaci. Zatroszczył się o rodzinę książkowego Mikołajka, a osierocił własną. Autorka pisze o tym, jak próbowała poradzić sobie z utratą taty, odkrywając po drodze bolesne rodzinne tajemnice. Prawdziwe wspomnienia mieszają się z fikcją. Tylko tęsknota zostaje taka sama.Nieznane oblicze René Goscinny’ego, najsłynniejszego francuskiego humorysty.
Na wydanie składają się list Anne Goscinny do ojca – Odgłos kluczy oraz powieść Wieczny ojciec”.

Na stronie wydawcy można przeczytać fragment książki tu: klik! klik!

5) Sean Howe, „Niezwykła historia Marvel Comics”, tłum. Bartosz Czartoryski, Wydawnictwo Sine Qua Non, Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „Niepolakierowane, niedosładzane, nieautoryzowane, zakulisowe rozliczenie jednej z dominujących sił popkulturowych we współczesnej Ameryce.

Operująca w maleńkim biurze na Madison Avenue firma Marvel Comics na początku lat sześćdziesiątych przedstawiła światu szereg postaci w jaskrawych kostiumach. Prace wydawnictwa wyróżniały się inteligentnym dowcipem i bezlitośnie obnażały zwyczajne ludzkie wady. Spider-Man, Fantastyczna Czwórka, Kapitan Ameryka, Hulk, Iron Man, Thor, X-Men i Daredevil szybko zdobyli serca nastoletnich czytelników i rozpalili wyobraźnię artystów, intelektualistów i kulturowych buntowników. Epickie Uniwersum Marvela stało się najbardziej wyszukanym z fikcyjnych światów i zyskało rangę współczesnej amerykańskiej mitologii.

Droga Marvela na szczyt była niezwykle wyboista. Firma startowała ze straconej pozycji. Dzisiaj ma status niepokonanej korporacyjnej bestii. Przetrwała machinacje Wall Street, porażki Hollywood i upadek rynku komiksowego. Postaci ze świata Marvela przechodziły przez ręce kolejnych pokoleń genialnych redaktorów, rysowników i scenarzystów. Ludzie, którym powierzono opiekę nad tradycją – zubożałe cudowne dzieci, czarujący pacyfiści i najemni karierowicze – zmuszeni byli zmagać się z komercjalizacją, kapryśnymi czytelnikami oraz biurową codziennością.

Sean Howe podpatruje nietypowe osobowości zza kulis. Stan Lee, Frank Miller, Todd McFarlane, Jim Shooter i Jack Kirby to przykłady twórców, których sylwetki autor przybliża w tym niesamowitym kompendium wiedzy o wydawnictwie Marvel.

Oparta na ponad stu oryginalnych wywiadach Niezwykła historia Marvel Comics to opowieść o urodzajnej wyobraźni, przyjaźni na śmierć i życie, pełnych dynamicznej akcji walkach na pięści, nawróconych grzesznikach, nieprawdopodobnych sojuszach i niespodziewanych zdradach. Sean Howe przedstawia jeden z najbardziej niezwykłych i uwielbianych popkulturowych symboli w historii Ameryki. Niezwykła historia Marvel Comics otrzymała w 2013 roku prestiżową Nagrodę Eisnera w kategorii najlepsza książka o tematyce komiksowej”.

Na Kolorowych Zeszytach można przeczytać kilka fragmentów, tu: klik! klik! oraz tu: klik! klik!

6) Sebastian Jakub Konefał, „Corpus Futuri. Literackie i filmowe wizerunki postludzi”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2013.

Opis: „Sebastian Jakub Konefał w swojej książce opisuje, jak zmienił się sposób myślenia o ludzkim ciele (a co za tym idzie – także o człowieku jako takim) na obszarze fantastyki – nie tylko literackiej i filmowej, ale realizowanej także w postaci komiksów, wideoklipów, seriali telewizyjnych. Za początkowy moment owych przemian autor uznaje lata sześćdziesiąte, choć wielokrotnie wspomina też o zjawiskach utworach i tytułach powstałych nawet kilka dziesiątków lat wcześniej. Momentu końca owych przemian twórca Corpus futuri nie wyznacza wcale, sygnalizując w ten sposób, że zjawiska, o których pisze, nie dobiegły kresu, że one trwają, a nasz sposób myślenia wciąż ewoluuje, rozpatrując kolejne hipotezy i tworząc rozmaite wizje – częściej dystopijne i technofiobiczne niż utopijne” – fragment przedmowy dr hab., prof. UG Jerzego Szyłaka

7) Łukasz Kowalczuk, „TM-Semic. Największe komiksowe wydawnictwo lat dziewięćdziesiątych w Polsce”, Centrala – Mądre komiksy, Poznań 2013.

Opis wydawcy: „Dziedzictwo TM-Semic to niemal tysiąc komiksów. Łączny nakład tytułów może spowodować zawroty głowy u dzisiejszych wydawców. Nie tylko tych zajmujących się historyjkami obrazkowymi. Każdy mógł w bogatej ofercie znaleźć coś dla siebie. Oczywiście zawsze najważniejsze były serie o superbohaterach. To dzięki amerykańskim herosom w trykotach TM-Semic zbudowało potęgę i również, w dużej mierze, przez nich upadło.

Wydawnictwo niemalże nie miało konkurencji na polskim rynku w latach dziewięćdziesiątych. Dostarczało nie tylko rozrywkę, zawartość zeszytów bowiem inspirowała wielu twórców i wzbudzała kontrowersje w komiksowym światku. Nadal wspominane jest przez wielu i zasłużyło na opracowanie podsumowujące ponad dekadę działalności. Od początków w czasach raczkującego polskiego kapitalizmu, przez lata świetności, aż po powolną agonię w okresie, kiedy można było mówić o krajowym rynku komiksowym. Choć oficyna wydawała tylko zagraniczne tytuły, stała się jedną z najważniejszych w historii polskiego komiksu”.

Na Kolorowych Zeszytach można przeczytać kilka fragmentów; tu: klik! klik! oraz tu: klik! klik! 

8) Jerzy Szyłak, „Gra ciałem”, Timof i cisi wspólnicy, wyd. II (rozszerzone), Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „Książka Gra ciałem zawiera propozycję bliższego przyjrzenia się znaczeniom komunikowanym przez współczesne obrazy kobiet i dostrzeżenia w nich, jak w zwierciadle, dynamicznych zmian, jakim – pod wpływem krytyki ze strony feministek – ulegają społeczne role przypisywane w naszej kulturze kobietom i… mężczyznom. Głównymi bohaterami książki są stereotypy obecne nawet w wybitnych dziełach sztuki i wypierane ze świadomości współczesnego człowieka za pomocą przekazów kultury masowej”.

9) Jerzy Szyłak, „Komiks w szponach miernoty”, Timof i cisi wspólnicy, Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „Na Festiwalu w Łodzi Jerzy Szyłak zapowiedział, że wkrótce ukaże się jego nowa książka, zatytułowana Komiks w szponach miernoty. Wedle samego autora będzie w niej mowa o psuciu teorii komiksu, jakie odbywało się w Polsce w ostatnich latach. Wystarczy jednak zajrzeć do środka, by przekonać się, że jest ona o czymś więcej. Autor pisze nie tylko o tym, jak teorię się psuje, ale i o tym, jak najlepiej (jego zdaniem) byłoby ją naprawić. Dlatego też czytelnik znajdzie tu szereg uwag na temat przemian w patrzeniu na komiks, teoretycznych założeń towarzyszących jego opisowi, analiz relacji pomiędzy komiksem a światem sztuki, przypomnień twórców ważnych dla komiksu światowego i polskiego, a także streszczenie poglądów samego Szyłaka”.

10) Zeszyty Komiksowe #2: (polska) rzeczywistość w (polskich) komiksach, Centrala – Mądre komiksy, wyd. II, Poznań 2013.

Spis treści numeru dostępny tu: klik! klik!

11) Zeszyty Komiksowe #15: Batman, Centrala – Mądre komiksy & Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań 2013.

Spis treści numeru dostępny tu: klik! klik!

12) Zeszyty Komiksowe #16: Polski komiks lat dziewięćdziesiątych, Centrala – Mądre komiksy i Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań 2013.

Spis treści numeru dostępny tu: klik! klik!

Aneks:

a) „Batman i filozofia. Mroczny rycerz nareszcie bez maski”, pod red. Mark D. White, Robert Arp, tłum. Olga Kwiecień-Maniewska, Helion, Gliwice 2013.

Opis wydawcy: „Albo zginiesz jako bohater, albo dożyjesz dnia, kiedy staniesz się złoczyńcą. Wierzę, że… to, co cię nie zabije, uczyni cię… dziwniejszym. Kim jest Batman? Co ukrywa pod czarnym, pancernym kombinezonem? Czy to normalne, żeby w jego wieku bawić się w przebieranki i popisywać gadżetami?

Jedno nie ulega wątpliwościom, Batman to najbardziej złożona postać, jaka kiedykolwiek pojawiła się w komiksach. Poświęcił życie, by pomścić śmierć swoich rodziców i innych ofiar zbrodni. Naraża się na śmierć, by chronić miasto Gotham i jego mieszkańców. I w przeciwieństwie do innych superbohaterów jak Spiderman, Superman, Iron Man albo Kapitan Ameryka nie posiada żadnych nadludzkich mocy. Długie lata szkolił swoje ciało i umysł do perfekcji. Jest taki jak my, tylko bardziej zdeterminowany i… bogatszy.

Jeśli Batman jest również bohaterem Twojej wyobraźni, ściągnij maskę, za którą ukrywa swoje prawdziwe oblicze. Ta książka pomoże Ci odkryć kilka mrocznych tajemnic, które od kilkudziesięciu lat usiłuje przed nami zataić. Każdy z nas czasem potrzebuje bohatera”.

Na stronie „Zeszytów Komiksowych” można przeczytać fragment książki tu: klik! klik!

b) Umberto Eco, „Historia krain i miejsc legendarnych”, tłum. Tomasz Kwiecień, Rebis, Poznań 2013.

Opis wydawcy: „Historia krain i miejsc legendarnych to kolejna już po Historii piękna, Historii brzydoty i Szaleństwie katalogowania publikacja, w której autor zabiera nas w podróż do tych odległych i nieznanych ziem, pomaga poznać ich mieszkańców, namiętności, bohaterów, a nade wszystko tłumaczy, dlaczego są one dla nas tak istotne. Podróż pouczająca i przyjemna zarazem, jaką potrafi zaproponować tylko Umberto Eco.

Od poezji Homera po współczesne science fiction, od Pisma świętego po komiksy, przez kamienie milowe naszej edukacji (Marco Polo, Starca z Gór, Campanellę, Morusa i Bacona, Guliwera, Alicję z Krainy Czarów i Tolkiena), światowa literatura wciąż wymyśla legendarne krainy, projektując na nie ludzkie pragnienia, marzenia, utopie i koszmary zbyt wielkie, by pomieścił je nasz ograniczony, rzeczywisty świat. Jedne z tych miejsc dały życie fascynującym legendom i zainspirowały wspaniałe dzieła sztuki. Inne zawładnęły bez reszty umysłami łowców tajemnic. Jeszcze inne zaś stały się inspiracją dalekich wypraw badawczych: podróżnicy, owładnięci pragnieniem odnalezienia iluzji, odkrywali nowe, najzupełniej realne ziemie.

c) Maciej Parowski, „Małpy Pana Boga. Obrazy”, Naukowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.

Opis wydawcy: „W I tomie pt. Słowa, który ukazał się nakładem NCK w 2011 r., Parowski pełnił rolę kronikarza sztuki wyobraźni w III Rzeczpospolitej. Tom II został natomiast poświęcony związkom literatury science-fiction ze sztukami wizualnymi. Tym razem Parowski pisze o grafice, komiksie i filmie fantastycznym. Z publikacji tej wyłania się obraz ewolucji sztuk wizualnych, które dzisiaj stały się pełnoprawnymi obywatelami fantastycznego światka. Małpy Pana Boga. Obrazy to wydanie składające się z dwóch tomów. UWAGA – zawiera komiks: Naród wybrany. Komiks towarzyski”.

Brak komentarzy: