#1152 - Ciemna strona księżyca

Mam spory problem z komiksami autobiograficznymi, feminizmem, jak i zapachem niemowlęcych kosmetyków. Dlaczego, więc skusiłem się na zakup "Ciemnej strony księżyca", autobiograficznego komiksu Olgi Wróbel, w którym autorka opisuję swoją ciążę? Na pewno nie przez skojarzenie z Floydami.

Nie znam wcześniejszych prac Olgi Wróbel, na prowadzony przez nią blog "Odmiany Masochizmu" zerkam od niedawna. Tak wiec w pewnym sensie podchodzę do lektury "Ciemnej strony" jako czytelnik nieświadomy prezentowanego przez autorkę stylu. Jako, że komiks ten to jej najprawdziwszy pełnometrażowy debiut, to z pewnością jest to najlepszy moment, aby przetestować autorkę.

Tytuł komiksu, naturalne skojarzenie z albumem Pink Floydów oczywiście jest chybione. Jak sama autorka tłumaczy, jej zamiarem było sprowadzenie kulistości ciążowego brzucha do alegorii księżyca, który, jak wiemy, jest symbolem kobiecości. Autorce zależało na skupieniu się nad tą ciemną stroną ciążowego okresu. Ta umowna symbolika zawarta w tytule do dopiero początek metafor, regionalnych prawideł i ciążowych porad, które autorka serwuje nam na 72 stronach swojego komiksu. Olga Wróbel traktuje rysowanie jak terapię. Stara się przelać wszelakie negatywne emocje związane z tym jakże trudnym dla kobiety okresem na komiksowy papier. Wszystkie nagromadzone lęki i frustrację upycha w ramy komiksu. Odczarowuje ten błogosławiony stan, zdziera grubą warstwę lukru i z godną podziwu odwagą ilustruję całość sytuacjami, które uważane są za tematy ciążowego tabu. Skupia się na kwestiach fizjologicznych, a także pokazuję, że w okresie tym nagie kobiece ciało jest obdarte z jakiejkolwiek romantyczności. Przestrzega przyszłe młode matki, że okres ciąży to nie czas, w którym kobieta jest noszona na rękach przez księcia z bajki. Nie ma czegoś takiego jak dziewięciomiesięczna przerwa na związkowe kłótnie. To nie okres, w którym rzeczywistość daje Ci chwilę oddechu od zgiełku codziennych problemów. 

Oczywiście autorka nie chce przedstawić ciąży jako zła absolutnego, raczej posługując się czasem wręcz skrajnym naturalizmem pokazuje bardzo trudny moment w życiu kobiety na który nikt tak na prawdę nie potrafi ich przygotować. Ale "Ciemna strona księżyca" to także ta dobra strona tych trzech trymestrów. Urok budowania więzi z niemowlęciem i modelowania cech macierzyństwa. Całość autorka podaje w towarzystwie mocnej autoironii i absurdalnego humoru. Niestety nie ma równowagi między tymi stronami, przez co odbiór komiksu dla wielu może być zbyt pesymistyczny. Lecz nie ulega wątpliwości że poruszana przez Wróbel problematyka to mocny głos kobiecego świata i może warto, że został przedstawiony w ten a nie inny sposób.

Rysunek Olgi Wróbel, który ilustruje przebieg jej ciąży przypomina mi styl sztuki naiwnej, który przecież idealnie pasuje do dziecięcego charakteru komiksu. Prosty rysunek, wielokrotnie brak perspektywy, puste tła, posługiwanie się symbolem, to cechy Prymitywistów, które autorka zgrabnie wykorzystuje. Prawdopodobnie nie są to celowe nawiązywania, a po prostu styl autorki. Chociaż kto wie, przecież z wykształcenia Pani Olga jest kulturoznawczynią, a także pracuje w muzeum. Nie da się ukryć, że scenarzystka i rysowniczka w jednym cały czas pracuje nad swoim stylem. Czasem zauważalna jest pewna niezgrabność przy umieszczaniu postaci w kadrach czy samym ich rysowaniu, lecz jak sama autorka wspomina w jednym z wywiadów, starała się pracować nad tym, żeby np. nie ustawiać bohatera w centrum kadru. Co oznacza, że jest świadoma tego, że nad niektórymi rysunkowymi brakami musi popracować. Jestem przekonany, że z każdym następnym komisem będzie zauważalny jeszcze większy postęp w jej pracach.

Komiks został wydany przez Centralę. Wydawnictwo to na tegorocznym MFK zdobyło nagrodę dla najlepszego polskiego wydawcy komiksowego z uzasadnieniem "za odwagę w podejmowaniu wydawniczych decyzji oraz dbałość o najwyższą formę edytorską". Nagroda jak najbardziej zasłużona, debiutancki komiks Olgi Wróbel to idealny przykład tej odwagi, nie ukrywam że komiks w wielu momentach jest pisany bez hamulców, co tylko potęguję jego oryginalność. A ta najwyższa forma edytorska jest zauważalna już przy pierwszym kontakcie z albumem. Świetnie zaprojektowana okładka, ze skrzydełkami w ciekawie dobranej kolorystyce i bardzo dobrej gramatury papier. Oby tak dalej!

Zdaję sobie sprawę z tego, że komiks nie będzie podobał się wszystkim. Nie wszyscy także po niego sięgną prawdopodobnie wystraszeni kwestiami, które i mnie przerażały. Dla wielu może być także odpychająca niedojrzała kreska autorki. Dlatego odpowiadając na zadane na początku tego tekstu pytanie, dlaczego właściwie po niego sięgnąłem? Dlatego, że miałem przeczucie, że komiks z taką problematyką może być odtrutką na szablonowość polskich komiksów ale i na szablonowe myślenie społeczeństwa na temat komiksów. A także dlatego, żeby przekonać się czy skłoni mnie faceta do ciążowych refleksji. Skłonił. Bogu dzięki, że jestem mężczyzną.