#176b - Ankieta: Co z tą polską (siecią komiksową)?

Paweł Kamiński (Verminard) – trzeci (chronologicznie) z redaktorów Motywu Drogi:

1) Szybkie i celne, przeciętnie długie recenzje z nikłymi elementami analizy - teksty kierowane do czytelnika, a nie mające uzasadnić wydumane tezy i fundować komiksowi wysoki etos.

2) Blogi, w sensie właściwym tego słowa, nie czeka nic nowego. Zawsze będą i ktoś na nich będzie pisać czego ostatnio słuchał, gdzie jadł i jaki komiks przeczytał - takie jednoosobowe dzienniki nie wyginą. A nie należy z nimi mylić serwisów na silniku blogowym, na których pisze 2-3-5 osób na określony temat. To po prostu serwisy, magazyny, które będą sobie egzystować, rozrastając się stopniowo - sprzyja temu choćby łatwość zarządzania treściami na stronie postawionej na silniku blogowym i rozbudowana interakcja z innymi stronami tego typu (cytowanie, linkowanie) i czytelnikami. Nadrobione zostaną braki w stosunku do "tradycyjnych" serwisów - bazy danych i newsy. Choć, czy takie elementy są w ogóle potrzebne? Bazy danych częściowo zastąpi Wikipedia i inne wiki tylko o komiksie + strony wydawnictw. A zdobycie newsów w epoce Twittera i rssów nie stanowi dla czytelnika trudności i może to robić sam.

3) Moim zdaniem jeszcze na razie się uzupełniają, ale inicjatywa należy do blogów i magazynów. One są w stanie reagować szybciej na nowości, nie są uzależnione od egzemplarzy recenzenckich, mogą sobie pozwolić na bardziej kontrowersyjne opinie i subiektywny dobór opisywanych rzeczy. Mają też ułatwiony kontakt z czytelnikami. O ułatwionym zarządzaniu treścią, dzięki czemu redaktor może być sam sobie webmasterem, już wspomniałem.

4) Zamierzam dalej pisać, pewnie hobbystycznie i pewnie dalej na luzie. Nie sądzę, że powstanie potrzeba pisania naukowego o komiksie – ludzie w sieci szukać będą raczej opinii i okazji do podyskutowania. Miło by było z pisania o komiksie uczynić niewielkie źródło dochodu, ale nie jestem na tym skupiony i nie jest mój główny cel. Chcę pisać i widzieć, że komuś sprawia frajdę czytanie tego. Lub nie sprawia i jest to okazja do gorącej dyskusji.

Kuba Oleksak (Julek) – były redaktor „Below Radars”, o komiksie bloguje na Kolorowych Zeszytch i pisze do „Splotu”:

Bawiąc się nieco w jasnowidza wieszczę, że polska sieć komiksowa będzie rozwijała się w dwóch kierunkach. Na jednym biegunie będą serwisy komiksowe, które będą funkcjonowały jako obszerne bazy danych wydanych i zapowiadanych komiksów, specjalizujące się w podawaniu bieżących informacji i newsów. Na blogach wylądują szybkie recenzje, komentarze i będą prowadzone dyskusje.

Nie jest żadną tajemnica, że na chwilę obecną dynamicznej rozwijają się blogaski, natomiast wśród serwisów i magazynów panuje zgodna stagnacja. Kombinuje właściwie tylko Repek i Polter z próbami większego „uspołecznienia” witryny, inni (Gildia, Aleja, Wrak) nie mają chyba pomysłu, w która stronę pociągnąć cały ten bałagan. A mieć powinny, skoro są stosunkowo hojnie „sponsorowane” przez polskich wydawców.

Nie sądzę, żeby doszło do sytuacji, w której blogi wyprą serwisy, bądź na odwrót – będą się raczej dopełniały i uzupełniały, choć w sportowej rywalizacji między nimi z pewnością będzie dochodziło do mniej lub bardziej brutalnych fauli.

Nie widzę przeszkód, żeby za kilka lat ta tendencja się odwróciła, ale na chwilę obecną tak to właśnie wygląda. O komiksach czytam (głównie) na blogaskach, a informacji praktycznych (kto kolorował stare „Punishery” rysowane przez Larsena?) szukam na serwisach. Niekoniecznie polskich. Problemem jest nieobecność publicystyki, tej luźniejszej (analizy, teksty przekrojowe, sylwetki/biografie), i tej poważniejszej, naukowej, krytycznej. Ją, niejako z założenia, powinny zajmować się magazynu komiksowe, których… no cóż, nie ma za wiele. Ani „Zeszyty Komiksowe”, borykające się chyba z jakimiś problemami, ani „Ziniol”, ani „Kazet”, o którym trudno coś dobrego powiedzieć nie wywiązują się z tej roli. Inna sprawa, że niewiele osób chyba interesuje pogłębione spojrzenie na komiks, który przecież wszyscy zgodnie, jak jeden mąż, uważamy za sztukę. I wcale nie musi to oznaczać nudnych elaboratów, pełnych wyszukanych egzegez, trudnych terminów i naukowego zacięcia, względnie zadęcia.

Przyznam, że nie lubię takiego rozdrobnienia, które za każdym razem trzeba ogarniać. Zdecydowanie jestem za konsolidacją piszących w sieci o komiksie w dwóch, trzech miejscach, gdzie mógłbym znaleźć wszystko, co jest mi potrzebne. Inna sprawa, że nie widzę kandydata, wokół którego warto byłoby trud takiej konsolidacji podjąć.

Maciej Pałka – rysownik (niedawno wydane „Strange Places”, przedtem „10 Bolesnych Operacji” i „Waciane Kafliki Żyttu”), siedzący „w komiksie” od zawsze, bloger:

Myślę, że będzie tak jak do tej pory, czyli zróżnicowanie. Z wszystkimi zaletami i wadami takiego stanu. Skłaniałbym się jednak do przewagi lapidarnego chłamu niż rozwoju sieciowej „komiksologii”. Z drugiej strony, już teraz widać, że mało kogo obchodzą wynurzenia przykładowego Jasia wchłaniającego popkulturę. W sieci jest miejsce chyba tylko na jeden Motyw Drogi. Reszta blogasków piszących w tym stylu nie ma przyszłości. Blogaski w polskiej sieci stanowią kolejną platformę integracji środowiska komiksowego i jest to fajne zjawisko. Wystarczy podpatrzeć, kto publicznie śledzi jakie blogi i gdzie komentuje, żeby móc naszkicować sobie koleżeńską pajęczynę komiksowego półświatka. Siłą napędową blogów są albo osoby prowadzące danego bloga, albo niepowtarzalna tematyka. Na ciągnięcie bloga siłą swojej osobowości może pozwolić sobie niewiele osób (Śledziu, Daniel Chmielewski, KRL), więc jedynym rozsądnym wyjściem jest chyba coraz większa specjalizacja i szukanie swoich nisz (w niszach). Tutaj artyści mają przewagę nad „zwykłymi” bloggerami, bo już z założenia prezentują wyjątkowy materiał, którego nie można wygrzebać w necie.

Takie blogi - portfolia nie są też przedłużeniami for dyskusyjnych, gdzie nikt już nie dyskutuje tylko wygłasza opinie. Za to trafnym przykładem strony sprofilowanej pod względem publicystyki są Kolorowe Zeszyty. Jest pewna linia, motyw przewodni. Nie jest to zbiór przypadkowych recenzji tego co wpadło w oko autorowi bloga. Serwisy nadal będą istniały. To nie ulega wątpliwości. Część blogów stanie się również „mini serwisami”, ale funkcjonującymi na innych zasadach niż serwisy - molochy.

Na swoim blogu bawiłem się już w osobisty pamiętnik komiksiarza, recenzje, newsy i wywiady. Znalazłem sobie złoty środek, którym są ziny. W przyszłości mam zamiar bardziej skupić się na tym temacie a nawet zaznaczę to w nowym layoucie strony. Powrócą (jeszcze nie wiem kiedy, ale wkrótce) recenzje zinów, będzie więcej wywiadów z młodymi twórcami i dopingowanie polskich komiksiarzy. Jednym słowem - kumoterstwo! Głównym celem blogaska pozostanie oczywiście automotywacja i lansik.

Współpraca między jednymi a drugimi była, jest i będzie. Serwisy tworzą przecież ludzie, którzy też są obecni w fandomie. Mogę wypowiadać się tylko z własnego doświadczenia, ale sam czasami współpracuję z Gildią Komiksu i publikuję tam niektóre wywiady z komiksiarzami, które wcześniej wrzucam na bloga.

Tomasz Pstrągowski (Pstraghi) – o komiksie pisze na wp.pl i do „Splotu”; redaktor naczelny zamkniętego „Komikzu”, bloger:

Blog to blog – nad blogiem nikt nie ma żadnej kontroli. Można publikować subiektywne recenzje, chwalić komiksy swoich kumpli, objeżdżać kretynów, którzy nagabują twoją koleżankę, lub umawiać się na piwo na najbliższym WSK. Nawet świetnie pisany blog wciąż pozostaje tylko notatnikiem, internetowym śmietniskiem, na który można wrzucać, co się chce i kiedy się chce. Od blogowych tekstów nie oczekujemy intelektualnego ładunku (dlatego niestety nikt nie czyta wielgaśnych artykułów Daniela Chmielewskiego), ani obiektywizmu (obiektywizmu zresztą nie oczekujemy zwłaszcza), nie przeszkadza nawet, że recenzje na blogach mogą być krótkie i powierzchowne (Kamil Śmiałkowski). Polskie blogowisko to w sporej mierze siatka kolegów, którzy nawzajem linkują do swoich stron i komentują swoje posty (to nie jest zarzut, tak działa społeczność blogowa i nic w tym złego). Oczywiście najbardziej cenię sobie Motyw Drogi, ale pomimo starań twórców wciąż uważam, że to blog – magazyn kieruje się jednak nieco innymi zasadami, jest jakiś zaplanowany numer, jakaś regularność ukazywania się numerów, mnogość tekstów w jednym miejscu sprawia, że nieco inaczej się je odbiera.

Ale dużo też prawdy jest w tym, że bywa, że polskie serwisy niewiele różnią się od blogów – przede wszystkim nikt ich nie kontroluje merytorycznie (co widać zwłaszcza przy wpadkach Alei i obsuwach Gildii). Szczerze – nie wiem dlaczego serwisy komiksowe w Polsce działają tak jak działają, choć mam silne podejrzenia, że chodzi o brak kasy i czasu, o to, że jak wiele innych rzeczy w polskim komiksie i one robione są hobbistycznie. A przy tym wszystkim paradoksalnie najbardziej nielubiana Aleja Komiksu jest moim zdaniem najlepsza, bo jej redaktorzy przynajmniej radzą sobie z w miarę regularnym dodawaniu newsów, przeglądaniem anglojęzycznych portali i kontrolowaniem wypowiedzi wydawców na swoim forum. Na Gildii i Polterze jest z tym gorzej. Nie odpowiada mi mierny, czasami wręcz licealny poziom niektórych recenzji, ale moim zdaniem nie są też wyjściem krytycznoliterackie recenzje profesora Szyłaka – od takiego tekstu raczej oczekuje odpowiedzi na pytanie „Czy kupić komiks?” niż „Jak go odczytać, by nic nie przegapić?”. Na takie refleksje miejsce powinno być na oddzielnej publicystycznej półce, ale tej niestety nie ma nigdzie poza Zeszytami Komiksowymi. Największą zaletą serwisów są bazy danych (dobrze prowadzone na niemal wszystkich serwisach na szczęście). Blogi tego nigdy nie będą miały z racji silnika, na którym działają – zresztą nad bazą trzeba tracić dużo czasu, a tego zazwyczaj pisarze blogowi nie mają – ich pisarstwo to niezobowiązujące hobby, za które nikt nie może ich rozliczać.

A na marginesie - cała dyskusja wydaje mi się nieco nietrafiona – ani blogi nie staną się bardziej profesjonalne, ani serwisy nie zatrudnią dobrych autorów. Blogów bronić będą ich autorzy i ich czytelnicy/koledzy, a serwisów redakcje serwisów i tysiące użytkowników, którzy mogą na nich znaleźć informacje na temat tytułu sprzed 10 lat. Chciałbym, żeby to się zmieniło, ale by tak się stało serwisy muszą zacząć skupiać wokół siebie społeczność – dobrych, zaangażowanych publicystów, którzy poświęcą im tyle czasu, co własnym blogom – a żeby tak się stało potrzebne są pieniądze.

Maciej Reputakowski (Repek) – redaktor naczelny działu komiksowego Poltera, komiksiarz i bloger:

1) Po pierwsze zakładanie, że w sieci coś będzie głębokie lub analityczne, to dla mnie marzenia ściętej głowy. Sieć, pojmowana masowo, a więc także publicystyka sieciowa ogólnie, będzie zawsze dążyć do skrótowości i powierzchowności. Tak działają serwisy (poza sporadycznymi publikacjami), takie są też w większości blogi. W nielicznych przypadkach pojawiają się rzeczy obszerniejsze, ale to margines na granicy błędu statystycznego. Alternatywą na marginesie mainstreamu mogłoby być najwyżej publikowanie w całości w sieci tego, co np. ukazało się w „Zeszytach Komiksowych” czy „Ziniolach” (z braku innych regularników, które próbują głębiej wnikać w tematy komiksowe).

Drugie pytanie brzmi, co nazywamy publicystyką. W serwisach ona niemalże nie występuje. Ja przynajmniej nie zaliczam do niej recenzji, już szybciej wywiady, ale tylko takie, które mają na celu rozmowę o czymś więcej niż tylko o planach wydawniczych. W blogach publicystyka przybiera formy... blognotek. Porządnych, ciekawych felietonów lub głębszych analiz PRAWIE nie ma. Są za to krótkie, fajne, wciągające teksty na rozmaite tematy.

I po trzecie - kto miałby takie analizy pisać i skąd miałby na to wziąć czas? Nie wiem jak na blogach, ale w serwisie jest zazwyczaj tyle codziennej roboty, że nikt nie myśli jeszcze o tekstach na dziesięć stron.

2) Pamiętajmy, że komiksiarze i ich blogi nie istnieją w próżni, to część większego zjawiska. Dlatego, co do blogów ogólnie - nie mam pojęcia co będzie dalej. Tu trzeba by pytać osoby, które śledzą rozwój trendów w sieci. Gdy ktoś pisze, że blogi zawładną siecią, to mam refleksję, że pewnie już dawno to zrobiły, a my nawet nie widzimy, że niebawem zostaną wyparte przez coś nowego. Gdy sześć lat temu w serwisie blog.pl (ktoś go jeszcze pamięta?) prowadziliśmy blog fikcyjnej nastolatki promującej naszą imprezę, to była względna nowość. Dziś to jest passe na maxa.

Co do blogów komiksowych, to świetnie, że są. Wydaje mi się, że Maciej Pałka pisał jakiś czas temu na swoim blogu, że to one w jakiś sposób stanowią o sile fandomu komiksowego w Polsce. Siła ta jest niewielka (wystarczy spojrzeć na wkład fanów w imprezy komiksowe i w ogóle ich aktywność w sieci), ale jakaś jest. Kiedyś były tylko fora, teraz są blogi, na których każdy może podzielić się swoimi wrażeniami z lektury. A także - co znacznie cenniejsze - opowiedzieć o czymś, do czego nie wszyscy mają dostęp. Przykładem są chociażby Kolorowe Zeszyty. :)

3) Po pierwsze, na razie to nie ma żadnych relacji, więc nie wiem, co ma się kształtować. Blogi robią zupełnie co innego niż serwisy. Nie znam bloga, który pokrywałby, choć 90% tego, co biorą na siebie serwisy (i vice versa!). Dla mnie to działalność w dwóch zupełnie różnych sferach, więc nawet nie ma jak się wypierać.

Po drugie, rywalizacja dotyczy po prostu tego, gdzie wejdzie czytelnik. Czy spędzi pięć minut tu, czy po dwie i pół w obu miejscach, zanim pójdzie na facebooka. Wydaje mi się jednak, że mamy raczej zjawisko poszerzania oferty, co zawsze jest pozytywne. Ja w każdym razie nie czuję najmniejszego zagrożenia ze strony blogów, bo naszą konkurencją są inne serwisy. I my sami, nasze własne ambicje, by robić coś lepiej.

Mnie działalność blogów ogromnie cieszy. Szczególnie tych, które robią coś dla ludzi, a nie tylko dla siebie - konkursy, jakieś akcje. Dzięki temu coś się dzieje. Jeszcze parę lat temu, gdy zaczynałem się bawić w prowadzenie serwisu, była tu jedna wielka pustynia. Teraz wreszcie są jakieś oazy, choć tylko na kilku jest coś dobrego do picia. Warto też uważać na stawianie opozycji blogi (liczba mnoga) - serwisy (liczba mnoga). Może ona prowadzić do błędów w obliczeniach. Każdy blog jak i serwis działa bowiem na własną rękę.

4) Rozumiem, że chodzi o dział komiksowy Poltera? Dla mnie od początku to był sposób za zajmowanie się własnym hobby. I będę się tym zajmował, dopóki będę miał na to siłę i czas, którego nie zabierze mi tzw. życie. Czyli czynności, które dają pieniążki. Ewentualnie, jeśli znajdzie się ktoś ze świeżymi pomysłami, zapałem i czasem, kto to przejmie. Znaleźć taką osobę niestety nie jest łatwo.

I to największy plus blogów: można je robić nieregularnie, robić czasem krótkie przerwy, nic nas nie goni, nie ma wielkiej presji poza tą wywieraną przez oczekujących czytelników. W serwisie tej presji jest więcej z różnych stron. To - czysto psychologicznie, nie czasowo - robota na pelny etat. Nie masz dnia w ciągu tygodnia, w którym nie musisz się zastanowić, co masz do zrobienia, wrzucenia, zredagowania, odpisania. Przerwa na więcej niż tydzień to masakra, więcej niż miesiąc - w zasadzie koniec zabawy. Późniejszy powrót to naprawdę sporo zachodu. Zaletą serwisu jest wsparcie większej struktury i własne źródło dopływu ludzi, którzy mogą ci pomóc. Przy większości blogów ich autorzy muszą liczyć tylko na siebie.

Dominik Szcześniak (Lucek) – scenarzysta (między innymi „Dom Żałoby”, „Kraina Herzoga”, „Waciane Kafliki Żyttu”) i rysownik komikowy („Czaki”), redaktor naczelny „Ziniola”:

Wybrałem opcję sztywnego trzymania się pytań. Przy fristajlu nie wyrobiłbym się do niedzielnego wieczora…

Po pierwsze - nie wiem. Zielonego ani bladego pojęcia nie mam. Wnikliwe analizy raczej odpadają, bo chyba w świecie internetowym bardziej liczy się krótka, zwarta forma, którą każdy szybko może łyknąć w pięciominutowej przerwie w pracy. Ale może się mylę. Generalnie sieć to tak duże miejsce, że może pomieścić i elaboraty i analizy i zwykłe opinie czytelników, więc zapewne jak już będzie musiała, to pomieści. A to, że będą wojny między zwolennikami jednej a fanami drugiej opcji, to już inna sprawa...

Po drugie - we wróżkę bawił się nie będę z tą przyszłością. Według mnie, obecnie, na stan dzisiejszy (15 V 09, 00:41) blogi są ok. Są szczere - to przede wszystkim. Czasem gówniarsko szczere, ale to też ma swoje plusy. Blogi dla serwisów są jak ziny dla magazynów. Takie nieposkromione ksero, o czasem bardzo autentycznej jakości. Czy ich przyszłość będzie świetlana? - tego nie wiem, ale że teraźniejszość jest bardzo ciekawa, to pewne.

Po trzecie - Wszystko będzie się rozgrywało na polu konstruktywnej i mobilizującej konkurencji. Pod warunkiem, że serwisy zerwą ze swoją konfekcyjną formułą rodem z toi-toia. A jeśli nie zerwą, to pewnie będą musiały pogodzić się z niską frekwencją na nich, aż w końcu zemrą zapewne...

I po czwarte – „Ziniol” się usieciowił w dość poważny sposób. Prawdopodobnie w momencie, gdy wydawcy odechce się wtapiać pieniądze, a redakcji naginać po godzinach za friko, przeniesie się do tej sieci na stałe. Nie jest to, co prawda przyszłość, jaką sobie wymarzyłem, no ale zawsze jakaś.